قوانین و اصطلاحات اینکوترمز…

آنچه در این مقاله می خوانید:

اینکوترمز (Incoterms) چیست؟ قوانین و اصطلاحات اینکوترمز کدام ها هستند؟ مزایای اینکوترمز چیست؟ اینکوترمز در چه حوزه هایی کاربرد دارد و چه مسائلی را پوشش می دهد؟ انواع اصطلاحات اینکوترمز کدام ها هستند؟

با ما همراه باشید تا با شرح مفصلی از اینکوترمز، به تمامی پرسش های بالا پاسخ دهیم. 

اینکوترمز چیست؟ 

اینکوترمز (Incoterms) مخفف International Commercial Terms به معنی اصطلاحات تجاری بین المللی می باشد. اینکوترمز درواقع مجموعه قوانین استاندارد بین المللی است که چگونگی روابط بین خریدار و فروشنده، تعهدات طرفین قرارداد، ریسک های معامله تجاری و نحوه تقسیم هزینه ها را مشخص می کند.

با توجه به تفاوت هایی که در نظام حقوقی کشورهای مختلف جهان وجود دارد، ممکن است در زمینه تجارت بین المللی ریسک ها و ابهاماتی وجود داشته باشد. از این رو، اتاق بازرگانی بین المللی یا ICC (International Chamber of Commerce) اقدام به تدوین سندی به نام اینکوترمز نموده است که اصطلاحات رایج بین المللی را شامل می شود. وارد کننده و صادر کننده کالا، برای مشخص نمودن مسئولیت کالا، هزینه های حمل و نقل و سایر موارد بایستی قوانین استاندارد اینکوترمز را برای درج در قرارداد به کار ببرند. قوانین اینکوترمز فقط مختص یک کشور نیست بلکه در سطح جهانی به رسمیت شناخته شده است و به طور گسترده در معاملات و تجارت های بین المللی مورد استفاده قرار می گیرد.

تاریخچه پیدایش اینکوترمز

اتاق بازرگانی بین المللی (ICC) با هدف دفاع از بخش خصوصی کشورها، توسعه و تسهیل تجارت و یکپارچه سازی مقررات تجارت بین المللی در سال 1919 به مرکزیت پاریس تشکیل شد. از وظایف آن همسان‌سازی مقررات بین‌المللی بانک‌ها، اینکوترمز، اعتبارات اسنادی، ضمانت‌نامه‌ها و دیگر موارد می باشد. اینکوترمز برای اولین بار در سال 1921 توسط ICC مطرح و در سال 1923 منتشر شد. البته در آن زمان هنوز به اینکوترمز نامگذاری نشده بود و در سال 1936 اولین نسخه از سند اینکوترمز ایجاد شد. بعد از آن اینکوترمز در سال های ۱۹۵۳، ۱۹۶۷، ۱۹۷۶، ۱۹۸۰، ۲۰۰۰، ۲۰۱۰ و ۲۰۲۰ مورد اصلاح و بازنگری قرار گرفت. 

هدف اینکوترمز، شفاف سازی وظایف و اختیارات دو طرف معامله در تجارت بین المللی می باشد که مسائلی همچون جزئیات حمل و ترخیص کالا، مسئولیت هزینه ها، ریسک ها و خطرات کالا را پوشش می دهد. از مهم ترین نکاتی که در تجارت بین الملل باید به آن توجه شود، این است که بایستی سال مربوط به نسخه اینکوترمز در سند قرارداد درج شود تا از بروز ابهامات و مشکلات جلوگیری به عمل آید.

گروه بندی مهم ترین اصطلاحات اینکوترمز 

به طور کلی، اصطلاحات اینکوترمز به چهار دسته اصلی طبقه بندی می شوند. این اصطلاحات در تمامی روش های حمل و نقل کالا کاربرد دارند و از متداول ترین و پرکاربرد ترین اصطلاحات می باشند. این طبقه بندی شامل گروه های E (EXW)، F، C و D می باشد که در ادامه به تشریح هرکدام می پردازیم.

گروه E (EXW) 

در EXW یا EX Work که به معنای تحویل در محل کار است، فروشنده کالا را در یک مکان مشخص مانند انبار کالا یا محل تولید به خریدار تحویل می دهد و از آن پس تمامی مسئولیت کالا از جمله هزینه بارگیری، حمل و نقل، بیمه، گمرک و ریسک نگهداری کالا بر عهده خریدار می باشد. در واقع در EXW، تعهدات فروشنده نسبت به خریدار کمتر است. مطابق با قوانین اینکوترمز 2020، EXW برای تمامی روش های حمل و نقل کالا (زمینی، هوایی و دریایی) کاربرد دارد. هم چنین نکته مهم این است که در سند قرارداد بایستی محل دقیق تحویل کالا مشخص شود.

گروه F 

این گروه شامل سه اصطلاح اینکوترمز بوده و مفهوم تحویل کالا به خریدار بدون پرداخت هزینه حمل در مبدا را می رساند.

• FCA

FCA یا Free Carrier به این مفهوم است که فروشنده، کالا را در مکانی که در سند قرارداد مشخص شده است (ترجیحا توسط خریدار) به خریدار تحویل می دهد و از آن به بعد تمامی هزینه های بارگیری، حمل، بیمه و مسئولیت انتقال کالا بر عهده خریدار بوده و فروشنده در قبال آن هیچ تعهدی ندارد. درواقع FCA به معنی تحویل کالا به خریدار در مبدا می باشد که این مبدا به کشور فروشنده اشاره دارد. در اینصورت خریدار مسئول بارگیری و تقبل ریسک های حمل و انتقال کالا می باشد و فروشنده هیچ مسئولیتی در قبال آن ندارد.

• FAS

FAS مخفف اصطلاح  Free Alongside Ship و به معنی تحویل کالا کنار کشتی در بندر مبدا می باشد. FAS برای حمل و نقل کالا به روش دریایی کاربرد دارد و با توجه به آن، فروشنده باید کالا را در کنار کشتی تعیین شده در بندر تحویل خریدار دهد و از آن پس تمامی مسئولیت های کالا از جمله هزینه حمل، انتقال، بیمه و بازرسی بر عهده خریدار می باشد. به عبارت دیگر، تمامی مسئولیت های کالا تا تحویل در بندر بر عهده فروشنده بوده و پس از آن فروشنده هیچ تعهدی در قبال هزینه ها و ریسک های کالا ندارد.

• FOB

اینکوترمز FOB یا Free On Board به معنی تحویل کالا بر روی عرشه کشتی در مبدا است. این اصطلاح مشابه FAS برای حما و نقل دریایی به کار می رود، با این تفاوت که در FOB تا زمانی که کالا بر روی عرشه کشتی تحویل خریدار نشود، تمامی مسئولیت ها و ریسک های آن بر عهده فروشنده می باشد. پس از تحویل کالا به خریدار در عرشه کشتی، مسئولیت کالا از فروشنده ساقط شده و تمام هزینه های حمل، بارگیری، بیمه و بازرسی جزء وظایف خریدار می شود.

گروه C 

این گروه به معنی پرداخت هزینه حمل کالا توسط فروشنده از مبدا تا تحویل به خریدار در مقصد است و شامل چهار اصطلاح به صورت زیر می باشد.

• CFR

CFR مخفف Cost and Freight است و در آن، فروشنده هزینه حمل کالا تا مقصد تحویل را برعهده می گیرد. درواقع CFR به این معنی است که فروشنده هزینه حمل کالا تا مقصد تحویل را پرداخت می کند و پس از تحویل کالا در کشتی، فروشنده مسئولیتی در قبال هزینه های حمل از بندر تا محل خریدار و یا بیمه آن نخواهد داشت. اصطلاح CFR فقط برای حمل و نقل دریایی کاربرد دارد و چنانچه روش حمل و نقل به غیر از روش های دریایی باشد، باید از اصطلاح CPT استفاده کرد.

• CPT

اصطلاح CPT (Carriage Paid To) برخلاف CFR برای تمامی روش های حمل و نقل (زمینی، دریایی، هوایی و …) به کار برده می شود و در آن، فروشنده تمامی هزینه های حمل کالا تا تحویل در مقصدی که توسط خریدار مشخص شده را بر عهده می گیرد. پس از تحویل کالا به خریدار کلیه هزینه ها و مسئولیت بار، متحمل خریدار می گردد. با توجه به این اصطلاح، هزینه های ترخیص کالا از گمرک و حمل تا مقصد، بر عهده فروشنده است.

• CIF

اصطلاح CIF کوتاه شده عبارت Cost, Insurance and Freight بوده و مانند CFR برای روش های حمل و نقل دریایی به کار می رود، با این تفاوت که مسئولیت بیمه کالا توسط فروشنده نیز به آن اضافه شده است. براساس CIF، فروشنده هزینه های بیمه و حمل کالا تا مقصد را متحمل می شود و پس از تحویل کالا به خریدار تمامی هزینه ها و مسئولیت های کالا بر عهده خریدار است. لازم به ذکر است که واحد ارزی بیمه باید مشابه با  ارز مورد معامله باشد.

• CIP

اصطلاح Carriage and Insurance Paid to  یا CIP به معنی تحویل کالا با پرداخت هزینه حمل و بیمه توسط فروشنده در مقصد است. CIP شبیه اصطلاح CPT بوده و تنها تفاوت آن در مسئولیت بیمه کالا توسط فروشنده است. به عبارت دیگر، در CIP فروشنده بایستی حداقل پوشش بیمه را برای کالا تامین نموده و هزینه های حمل کالا تا مقصد را بر عهده بگیرد. این نوع اصطلاح برای تمامی روش های حمل و نقل کالا مورد استفاده قرار می گیرد. 

گروه D 

در این گروه، حمل کالا تا مقصد نهایی به همراه تمام مسئولیت ها، هزینه ها و ریسک های آن بر عهده فروشنده می باشد. گروه D سه اصطلاح را شامل می شود که در ادامه توضیح می دهیم.

• DAP

DAP مخفف اصطلاح Delivered At Place و به معنی تحویل بار در مقصد تعیین شده توسط خریدار است. با توجه به اصطلاح DAP، فروشنده موظف است تمامی هزینه های حمل کالا از جمله هزینه های صادراتی، کرایه حمل، بیمه و هزینه های گمرک ورودی تا محل تعیین شده توسط خریدار را پرداخت کرده و کالا را در مقصد مشخص شده، تحویل دهد. پس از آن، هزینه های ترخیص از گمرک مقصد و تخلیه بار برعهده خریدار می باشد.

• DPU

اصطلاح DPU (Delivered at Place Unloaded) جایگزین DAT در اینکوترمز 2010 شده و به معنی تحویل و تخلیه کالا در مقصد مشخص شده می باشد. در این روش تمامی هزینه های بارگیری، حمل و نقل، گمرکی و هم چنین تخلیه بار بر عهده فروشنده بوده و پس از تخلیه بار و تحویل به خریدار، فروشنده مسئولیتی در قبال ریسک های آن نخواهد داشت. DPU برای تمامی روش های حمل و نقل کالا (زمینی، هوایی و دریایی) مورد استفاده قرار می گیرد. 

• DDP

براساس DDP (Delivered Duty Paid) فروشنده بیشترین مسئولیت را بر عهده دارد و موظف است تمامی هزینه های امور گمرکی، عوارض و مالیات، بارگیری و حمل و نقل کالا را تا رسیدن به مقصد نهایی پرداخت نماید. روش DDP همانند روش DPU است با این تفاوت که هزینه های ترخیص از گمرک مقصد نیز بر عهده فروشنده بوده و خریدار فقط مسئولیت تخلیه کالا و ریسک های بعد از آن را متحمل می شود. باید به این نکته توجه شود که فروشنده بایستی با تمام قوانین واردات کشور مقصد آشنایی داشته باشد.